Hepimiz sürekli duyarız; "bebeğime 1 yaşına kadar anne sütü verdim", "6 aya kadar anne sütü ile besledim", "benim bebeğim 2 yaşında hala anne sütü alıyor" diye. Peki doğru zaman ne zamandır ve ek gıdalara nasıl başlamalıyız?
İlk 4 ay bebeklerin yutma refleksi zayıftır, bundan dolayı kaşıkla verilen besinleri yutamayarak dilleriyle dışarı iterler. Yeni doğan bebeğin emme refleksi gelişmiş olduğundan bebeklerimizi emzirerek besleriz.
Dünya Sağlık Örgütü ilk 6 ay boyunca sadece anne sütüyle beslenmeyi tavsiye ediyor. Eğer bebekte gelişme, kilo alma sorunu veya annede emzirememe gibi bir sorun varsa biberon aracılığıyla formül sütlerle beslenme yapılır.
Bebeklerde yutma refleksi 4 ile 6 ay arasında başlar, bu sebeble ek gıdalara en erken 4 ay,en geç 6 aylıkken başlanmalıdır. Unutulmamalıdır ki bu ek gıdalar adından da anlaşılacağı gibi "ek" olmalı, anne sütünün tamamlayıcısı kabul edilmelidir. Dünya Sağlık Örgütü 9 aylık bir bebeğin beslenme oranlarını %70 anne sütü , %30 ek gıda olarak önerir.
Peki neden 6. ay?
4. aydan sonra bebeklerde kalori ihtiyacı artacaktır. Bu ihtiyaç 6. ayda en yüksek düzeydedir. Bebek hızla gelişmekte, artık daha çok hareket etmektedir. Bu sebeble anne sütü ihtiyacı olan kalori miktarını karşılayamaz. Aynı zamanda doğumda anneden alınmış demir depoları da tükenmek üzeredir. Bu yüzden ek gıdaya başlama süresi 6 aydan fazla geciktirilmemelidir.
Bebekler aslında bize artık ek gıdaya geçmeye hazır olduklarını birçok şekilde belli ederler. Mesela:
*Başlarını rahatça dik tutarak, destekli oturabiliyorlardır,
*Bizi yemek yerken gördüklerinde, yemeklerimize çok ilgi gösterirler,
*Ağızlarını bir nesne yaklaştırdığımızda açarlar,
*Diş çıkarmaya başlamışlardır,
*Geceleri beslenmek için daha sık uyanırlar,
*Parmaklarıyla nesneleri tutabilmeye başlamışlardır,
*Tuttukları nesneleri ağızlarına götürürler,
*En önemlisi de, dil ile dışarı atma refleksi kaybolmuştur.
Ama unutulmamalıdır ki ek gıdaya geçmeden önce muhakkak doktorunuza danışmalısınız.
Bebeğim Ek Gıdaya Hazır
İlk denememizin travmatik olmasını önlemek için bazı konulara dikkat etmeliyiz.
Mesela beslenme için en ideal zamanı doğru seçmemiz çok önemli. Bebeğimiz çok aç olmamalı ve yorgun-uykulu olduğu dönemlerde de sadece uyumak isteyeceğinden bu yeni deneyime karşı çıkacaktır. Ayrıca sizin de yorgun olmadığınız bir saat olması işinizi daha da kolaylaştırır. Kendi tecrübeme dayanarak şunu söyleyebilirim ki bence en ideal zaman ara öğün zamanı olacaktır. Böylece herhangi bir allerjik reaksiyon olması durumunda vücutta oluşabilecek kızarıklar gibi lezyonları gün ışığında tespit etmeniz daha kolay olur. Unutmayın ki bol sabır gereken bir dönem başlıyor. Eğer ilk denememizde yemek istemezse zorlamadan 1-2 gün sonra tekrar deneyin.
Bebeğin oturur pozisyonda olması çok önemlidir, böylece boğazına kaçma riskinin önüne geçebiliriz. En ideali kaşıkla yemekleri küçük parçalar halinde ağzına vermektir. Uzmanlar ek gıdaların biberonla verilmesine besin miktarının ayarlanmasında çıkacak sorunlardan ve oluşacak aşırı kilo alımından dolayı karşı çıkıyorlar. Ayrıca bebeğimize oturarak ve kaşıkla doğru yeme alışkanlığını ilk andan itibaren öğretmeye başlayabiliriz.
İlk birkaç gün az miktarda katı gıda verilmelidir. Yavaş yavaş miktarı artırmalıyız. Alerji takiplerini yapabilmemiz için her defasında tek bir tür yiyecek verilmeli ve yenisi verilmeden önce 2-3 gün beklenmelidir. Bu sürede oluşabilecek ishal, gaz, kabızlık,ciltte döküntü,kusma olursa şüphelenilen besin derhal bırakılmalı ve doktorunuza danışıncaya kadar tekrar bebeğe verilmemelidir.
Çok zor gelsede bebeğimize yemeğini evde hazırlayalım. Dışardan aldığımız hazır kavanoz mamalar her ne kadar katkısız,organik denilsede asla evde hazırlanan yiyecekler gibi olmayacaktır. Kimyasal, tarım ilacı eklenmiş besinlerden kesinlikle uzak durulması gerekir.
Hangi Gıdayla Başlamalıyız?
Her kafadan bir ses çıkan bir dönem başlıyor. Etrafımızda sürekli onu ver, bunu ver diyen sesler duyacaksınız. Kolay olmasada en iyisi kulaklarınızı bu seslere tıkayıp doktorunuzun tavsiyelerini dinleyip bebeğinizin tercihlerini göz önünde bulundurun. Uzmanların genel önerileri:
*Elma, armut, muz, şeftali püreleri
*Patates, havuc, kabak püreleri
*Ev yapımı yoğurt
ilk baslama dönemini geçtikten sonra ikili veya üçlü karışımlara başlanabilir.
Peki Uzak Durmamız Gereken Besinler?
Öncelikle konserve, dondurulmuş, içinde katkı maddesi, boya, aroma bulunan yiyecek ve içeceklerden kesinlikle uzak duruyoruz. Hazır meyve suları, gazlı içecekler kesinlikle yasak.
Bebek yemeklerini hazırlarken tuz, acı biber, katı yağ ve şeker kullanmıyoruz.
1 yaşına kadar önerilmeyen besinler:
*İnek sütü: Çok alerjik bir besindir. İnek sütünün 1 yaşından önce bebeklere verilmesi bebeklerde alerjik rahatsızlıklar oluşmasına sebep olur. İnek sütü proteinler bakımından çok zengindir, ama bebeklerimizin böbrekleri yeterince gelişmemiş olduğundan böbreklere aşırı yük bindirir. Bazı mineraller inek sütünde daha fazladır, mesela kalsiyum, fosfor ve sodyum, ama diğer taraftan bebeklerin gelişimleri için çok önemli olan yağ asitleri anne sütünde daha fazla bulunur. Ayrıca demir, çinko, C,D ve E vitaminleri de anne sütünde daha fazladır. İnek sütüyle beslenen bebeklerde düşük demir miktarından kaynaklı kansızlık görülür, içeriğindeki düşük D vitamini ve yüksek fosfor içeriğinden bebeklerin iskelet sisteminin iyi gelişmesini engeller.
*Yumurta: Yumurtanın sarısı vitaminler ve lesitin (beyin gelişimi için, gerekli bir aminoasit) yönünden zengindir. Alerjik yönü yumurtanın beyazına göre daha azdır. Yumurtanın beyazı ise proteinler yönünden en zengin kısmıdır, ama aynı zamanda da en çok alerjiye sebep olan kısım. Bu nedenle yumurtanın sarısına 9-12 ay arasında başlanırken, beyazı için 1 yaşı beklenmelidir. Yumurta bebeklere iyi pişmiş şekilde verilmelidir. Çiğ yumurtada veya çiğ yumurtadan yapılmış besinlerde salmonella bakterisi bulunur ve ishalli bir hastalığa sebep olur.
*Bal:Balda botulizm bakteri sporları bulunur ve bu da 1 yaşından küçük bebeklerde botulizm adı verilen tehlikeli bir zehirlenmeye sebep olur. Balın bebek beslenmesine eklenmesi için 1 yaşı beklenmelidir.
*Meyveler: Çilek ve kiwi alerjik meyvelerdendir, bu nedenle kullanimi sırasında dikkatli olunmalıdır.
*Sebzeler: Domates alerjen olduğundan dolayı ilk 7-8 ay önerilmez, daha sonra 1 yaşına kadar pişirilmiş domates verilebilir. Ispanak, karalahana, pazı, semizotu, taze fasulye, pancar gibi sebzeler bekletildiklerinde, nitrit adlı maddeler açığa çıkar. Nitrit de bebeklerde kansızlık ve büyüme geriliğine neden olabilir. Bunun için bu sebzeler piştikten sonra 24 saatte tüketilmelidir. Lahana, pırasa, kereviz, karnabahar, bakla, ıspanak 6 aydan sonra verilmelidir. Patlıcanın hiçbir besin değeri yoktur, bu nedenle bebek beslenmesinde önerilmez.
*Ceviz, fındık, yer fıstığı, susam gibi besinler de çok alerjen özellikte olduğu icin 1 yaşına kadar verilmemelidir.
